Marlies Zuidam is partner en architect bij Faam Architecten en John van der Doelen is directeur van Barli, producent van revolutionaire en duurzame bouwmodules. De één ontwerpt, de ander maakt het. Voor het project OAK in Eindhoven liep de volgorde net wat anders: de bouwmethodiek en Barli waren al gekozen, waarna het ontwerp volgde. Wat een uitdaging leek, bleek een succesformule voor anders denken en doen. Marlies, John en het projectteam hadden gelijk de juiste energie te pakken. Gedreven door dat ene stapje extra, zijn beide nog even enthousiast als toen. Schouder aan schouder bovendien. Aan de vooravond van de realisatie spreken we hen.

Hoe is het om de nieuwe norm te bouwen?
John: Ik ben altijd al gefascineerd door hout. Maar ook door hoe we dingen efficiënter kunnen doen in de bouw. Geen busjes heen en weer, grote bouwplaatsen en faalkosten: maar snel, vakkundig en duurzaam. In ons modulesysteem komt alles samen. Dat kost ook leergeld, gelukkig levert het veel energie op en kunnen we daardoor nu doorpakken!

Marlies: De integrale benadering komt hier tot z’n recht. Er is zoveel uitdaging. Van hittestress tot wijkverdichting, opgaven die aangepakt moeten worden. Daarvoor werken we samen met omgevingspsychologen, ecologen. We kijken heel breed. Die blik heb je nodig voor de uitdaging waar we voor staan. Ook als architecten en stedenbouwkundigen. 

John: We zetten hier stappen die representatief zijn voor de hele markt. Verduurzaming, klimaat adaptief. En helaas is het een druppel op de gloeiende plaat. Barli produceert nu per jaar  maar 1% van de jaarlijks benodigde bouwproductie. Toch ben ik er van overtuigd dat we daar dingen uit kunnen halen, die we overal kunnen toepassen.

Welke lessen halen jullie er uit?
John: Deze werkwijze speelt zich niet af op de traditionele bouwplaats. Wij bouwen onder andere omstandigheden: binnen in een fabriek. Dat trekt mensen aan, ook in deze markt. En het leidt tot een veel strakker product, meer kwaliteit. Doordat je nieuwe technieken toepast is er aantrekkingskracht op zowel jonge mensen als ouderen. De bouw wordt op die manier veel interessanter. En duurzamer vanuit het arbeidsperspectief, dat wordt heel vaak vergeten. Een veilige en gezonde bouw is ook belangrijk voor de toekomst. 

Marlies: We hebben modulair bouwen echt samen omarmd. Dat is niet gebruikelijk voor een architect, maar voor ons wel de sport. Er zijn kaders, maar hoe kun je dan alsnog iets heel gaafs neerzetten. Dat is hier gelukt. Door vanuit het landschap te denken, natuurlijke hoogtes op te zoeken en daar met je gebouw op in te spelen. Het behoud van de oeroude eik en het landschap zijn de ingrediënten geweest om tot dit plan te komen. Met niet-traditionele kavels, hoogteverschillen, bosmakers en veel gemeenschappelijke ruimte. Dat levert veel op. Je woont hier samen, midden in de ecologische zone van Eindhoven. Dat maakt dat dit project ons aanzet tot méér. 

Dat OAK voornamelijk uit houtbouw bestaat is voor beide niet de enige weg naar een duurzame toekomst. Marlies: We experimenteren nu ook met strobouw en bouwen ook nog traditioneel. Het is juiste de hybride vorm die je moet omarmen om te kunnen verduurzamen. Niet alles past overal. Je zult juist moeten kijken naar wat er nodig is. 

Kan regeneratief ontwerpen helpen bij de verduurzaming van Nederland, en hoe?
Marlies: Ja, mega! Want daar begint het! Zowel in gebiedsontwikkeling en stedenbouwkundig opzicht. De uitdagingen van vandaag en morgen vraagt dat we secuur kijken naar de bodem en de natuur. Concreet leidt het ertoe dat je bijvoorbeeld verharding weghaalt, nadenkt over kabels en leidingen, stevig gebiedseigen vergroening en water de ruimte geeft. Dit heeft zoveel effect: op hittestress, biodiversiteit, noem maar op. En ook op de woonwaarde. Hier wonen is echt een cadeautje. In de natuur, vlak bij een wandelgebied. Hier heb je de ruimte!

John: De modules zijn van hout, dat heeft hierbinnen veel waarde. Het materiaal is circulair en is veel lichter. Dat betekent dat je geen zware fundering nodig hebt en ter plaatse sneller afbouwt. De bouwplaats is bovendien veel kleiner, met ander materieel. Dat heeft ook minder effect op de flora en fauna.

“Schouder aan schouder, we hadden gelijk de juiste energie te pakken.”

Marlies Zuidam

Partner & architect - Faam Architecten

Waar doen jullie inspiratie op? 
John: Waar niet? Nederland is een stenen land, dus ik kijk vol bewondering naar Scandinavische landen en naar Noord-Amerika. Daar is bouwen met hout gemeengoed. En Japan inspireert me ook, industrialisatie en maatwerk zijn daar heel ver doorgevoerd. 

Marlies: Inspiratie komt ook voor mij van veel verschillende plekken en disciplines. Zo gaat er vanuit de omgevingspsychologie een wereld voor me open. Dat leidt tot totaal andere projecten en veel inzicht. Of hoe in andere landen over mobiliteit wordt nagedacht. Ik zie dat we auto nog steeds een prominente plek in plannen geven, dat kost flink wat ruimte. Terwijl ze elders zeggen: biedt een ov-oplossing en ga dan pas ontwerpen, zonder auto. Dat vind ik verfrissend.  

Hoe gaan jullie voorkomen dat we in Nederland in een CO₂ lockdown terecht komen? Wat moet er anders?
John: Dat doen we al, juist door op deze manier te bouwen en te materialiseren. Zouden we OAK traditioneel bouwen dat bedraagt de uitstoot beduidend meer. Nu bouwen we korter, met veel minder logistieke bewegingen én kent hout een opslag van CO₂. Dat zijn serieuze stappen! Probeer daarnaast de keten te beïnvloeden, er zijn gewoonweg regels nodig. Leg deze op. Duurzame keuzes zijn duurder, dus wees daar helder over.

Marlies: En toch zie ik een verandering bij consumenten. Mensen kiezen liever duurzaam als dat kan. En als je dan op deze wijze bouwt, win je tijd en ben je scherper. Het levert ook meer gezondheidswinst en comfort op. Dan is de optelsom echt gunstiger.

Beiden zijn groot voorstander van de werkwijze van Revolve. Een tip hebben ze nog wel. John: blijf weg van techniek, los dat met de juiste leveranciers op. Vertel een verhaal dat beweegt en inspireert. Marlies: Start vroegtijdig, al in de gebiedsontwikkeling, zo creëer je impact. Laat het zien, niet praten, gewoon doen!

“Blijf niet hangen in oud denken.”

John van der Doelen

Directeur - Barli

Meer weten over deze story? Neem contact op